نشریۀ  اینترنتی نهضت مقاومت ملی ایران

N A M I R

پنجشنبه، 2010/11/25

گفتوگو با رضا تقیزاده، کارشناس مسائل سیاسی در گلاسکو

سقوط مناسبات خارجی و منزویتر شدن ایران

ایرج اديبزاده - زمانه

کشور آفریقایی گامبیا تمام روابط خود را با جمهوری اسلامی قطع کرد و به دیپلماتهای رژیم تهران فرصت داد تا امروز چهارشنبه، سوم آذرماه، خاک آن کشور را ترک کنند.

گامبیا دلیلی برای این تصمیم ناگهانی خود اعلام نکرده است. نام دو کشور نیجریه و گامبیا به تازگی در گزارشی دیده شد که به شورای امنیت سازمان ملل برده شده است.در این گزارش از کشف محمولهی مهمات و سلاحهای جنگی در بندر لاگوس سخن گفته شده است. این محموله از یک کشتی که در بندرعباس بارگیری شده بود، به دست آمده است.

کشف کانتینرهای حاوی شماری سلاح، راکتانداز، نارنجک و مواد منفجره که به نام مواد ساختمانی فرستاده شده بودند، باعث تیره شدن روابط تهران و لاگوس شد. منوچهر متکی، وزیر خارجهی ایران، بلافاصله به نیجریه رفت و بعد هم به خبرنگاران گفت: «یک سوءتفاهم بوده و مسئله حل شده است. »

اما این «سوءتفاهم» به توصیف وزیر خارجهی جمهوری اسلامی، به تیره شدن روابط نیجریه با ایران، لغو سفر تیم ملی فوتبال این کشور برای یک دیدار دوستانه با تیم ایران به تهران و گزارش نیجریه و گامبیا به شورای امنیت و سرانجام قطع رابطهی گامبیا با تهران انجامیده است.

قطع رابطهی گامبیا با ایران و گزارش نیجریه به شورای امنیت در مورد اسلحههای قاچاق جمهوری اسلامی، چه پیامدهایی برای حکومت اسلامی خواهد داشت؟

این پرسشی است که با رضا تقیزاده، کارشناس مسائل سیاسی در گلاسکو، در میان گذاشتهام.

همانطور که شما اظهار کردید و جامعهی جهانی هم این را پذیرفته است، این اقدام در عمل ارسال غیر قانونی اسلحه به مقصدی است که جمهوری اسلامی اول منکر آن شده و بعد با پذیرش آن، این موضوع را به یک تاجر نسبت داده است.

ما اما میدانیم که در ایران حتی تجارت معمولی هم بدون نظارت دولت امکانپذیر نیست. تولیدکنندهی اسلحه در ایران فقط دولت است و تهیهی چنین محمولهای، بدون مداخلهی عوامل دولتی و عوامل نظامی و امنیتی، برای هرکسی در داخل ایران مشکل خواهد بود؛ چه برسد به قرار دادن آن در داخل کانتینرهایی که به قصد یک کشور آفریقایی حرکت میکرده است.

به نظر من، این اقدام، اقدام سادهلوحانهای بوده و در شرایط بسیار دشوار و بدی برای ایران صورت گرفته است. در واقع وضعیت ایران را در جامعهی جهانی دشوارتر از سابق میکند. بهخصوص در شرایطی که پروندهی اتمی ایران موضوع بحث شورای امنیت است و نظارت به اقداماتی از این دست، با توجه به دستور شورای امنیت و در اجرای قطعنامهی ۱۹۲۹، شدیدتر از پیش صورت گرفته است.

بهنظر میرسد مقصد نهایی این محموله که اول به نیجریه ارسال شده و شاید بایستی بعد از آن به گامبیا میرفته، نوار غزه و گیرندهی اصلی این سلاحهای سبک که از ایران ارسال شده، گروه حماس بوده است. این بههرحال توجیه منطقیتری برای هدف ارسال این اسلحه پیدا میکند.

مسئله این است که آیا دیپلماسی ایران، سیاست خارجی ایران و مسئولین سیاست خارجی، با مسئولین نظامی و امنیتی در مبادرت به اقداماتی از این دست، هماهنگی دارند؟ این ناهماهنگی وضعیت مناسبات خارجی ایران را با تن دادن به وقایعی از این دست، دشوارتر از پیش میکند.

وزیر خارجهی ایران ابتدا اعلام میکند که این قضیه یک سوءتفاهم بوده، ولی میبینیم به فاصلهی کوتاهی، علیرغم سفر ایشان به نیجریه، این موضوع از طریق کشور نیجریه که نمایندهاش عضو غیرثابت شورای امنیت هم هست، به شورای امنیت گزارش میشود.

این موضوع وضعیت ایران را بسیار دشوار میکند و اگر روزی مسئلهی استفاده از نیروی نظامی علیه ایران مورد توجه دشمنان ایران و یا مخالفین برنامهی اتمی ایران قرار بگیرد، این موضوع و این قاچاق اسلحه و عدم اجرای مفاد قطعنامهی ۱۹۲۹، در توجیه اقدامات نظامی علیه ایران مورد استفاده قرار خواهد گرفت و به هرحال، بهای بسیار سنگینی در مقابل منفعت به نسبت کوچکتری است که ممکن است مقامات نظامی- امنیتی در داخل ایران، به آن توجه داشته باشند.

درست یک سال پیش بود که محمود احمدینژاد در سفر خود به گامبیا، از روابط برادرانهی دو کشور سخن گفت. این روابط برادرانه امروز تا اخراج دیپلماتهای جمهوری اسلامی پیش رفته است. این مسئله را چگونه ارزیابی میکنید؟

سقوط مناسبات خارجی و منزویتر شدن ایران. ایران وقتی از اروپا و امریکا عقب مینشیند و در سیاست نگاه به شرق، هم در روسیه و هم در چین با مشکلات جدی روبهرو میشود، به عنوان راهی در جهت گسترش مناسبات خارجیاش، به نوعی به آمریکای جنوبی و آفریقا به عنوان یک پناهگاه نگاه میکند و به دنبال توسعهی مناسبات با این کشورها است.

حال میبینیم، با توجه به دیدگاه بهتری که ایران در مورد گسترش مناسبات با آفریقا داشت، به تنگنایی بسیار جدی از این نوع برمیخورد. همانطور که گفتید، در فاصلهی یک سال، وقتی آقای احمدینژاد به غرب آفریقا میرود و صحبت از توسعهی مناسبات با این منطقه میکند، میبینیم که کشور گامبیا روابط سیاسیاش را با ایران قطع میکند.

این اقدام به موقعیت بسیار محدود و شکنندهی ایران در قارهی آفریقا، لطمهی بسیار بسیار جدی وارد میکند و توسعهی مناسبات با بقیهی کشورهای آفریقایی را هم با مشکلات جدیتری روبه رو خواهد کرد.

گفتید این رویداد در زمان بدی اتفاق افتاده است. جامعهی جهانی حالا چه واکنشی به قاچاق سلاحهای جنگی توسط جمهوری اسلامی خواهد داشت؟

جامعهی جهانی نمیتواند ناظر باشد و منتظر بماند و ببیند برنامههای اتمی ایران در چه مسیری حرکت میکند. همین حالا ایران در شرایط فراهم کردن مقدمات برای آغاز گفتوگو با گروه ۵+۱ است.

بههرحال هم کشورهای منطقهای مانند مصر، عربستان سعودی و اسراییل مدعی برنامههای اتمی ایران هستند و هم شورای امنیت با صدور چهار قطعنامهی تنبیهی، از ایران خواستار تجدیدنظر در مورد برنامههای اتمی آن شده است. ایران بایستی پاسخگوی این خواستهها و پاسخگوی این سئوالات باشد.

شرایط خارجی و مناسبات خارجی ایران، وضعیت عادیای ندارد. حال در این شرایط که ایران آسیبپذیر است و در مظان سئوالهای جدی جامعهی جهانی است، تن دادن به اقداماتی از این دست و مبادرت به چنین اقداماتی، وضعیت امنیتی ایران را بسیار دشوارتر از سابق خواهد کرد. درواقع دفاع از این ادعا که روابط خارجی ایران صلحآمیز و مناسبات خارجی ایران دوستانه است را با تردیدهای جدی روبهرو میکند.

آن وقت توجیه برنامهی اتمی ایران هم در نگاه جامعهی جهانی و حتی در نگاه کسانی که میخواستند بهصورت خنثیتر به این برنامه نگاه کنند و نگاه عادلانهتری داشته باشند، بسیار دشوارتر از سابق میشود.

به نظر شما، قطع رابطهی گامبیا با ایران، از احساس عدم امنیت این کشور بوده است؟ آیا این مسئله میتواند در روابط دیگر کشورهای آفریقایی با جمهوری اسلامی هم اثر بگذارد؟

بهنظر من، توسل به این احساس عدم امنیت، شاید کمتر جدی باشد تا نشان دادن یک چراغ قرمز به ایران و خاطرنشان کردن این موضوع به ایران که اقداماتش از نگاه ناظران جهانی پنهان نمیماند و میتواند با برخوردهای تندی روبهرو باشد.

گامبیا شاید به طور مستقیم کمتر احساس خطر میکرد، اگر زیر فشار جامعهی جهانی و بقیهی کشورهایی که در آفریقا صاحب منافعی هستند، قرار نمیگرفت. وقتی اقدام مشترکی در مورد گزارش این موضوع به شورای امنیت صورت میگیرد، پیداست که گامبیا شاید هدف اصلی ارسال اسلحهی ایران نبوده و همانطور که گفتم، مقصد نهایی غزه و گروه حماس در آن منطقه بوده است.

بنابراین اقدام گامبیا را بیشتر باید به عنوان نشان دادن علامت خطر به ایران و پاسخ گفتن تند قارهی آفریقا به اقدامات ایران ببینیم تا احساس عدم امنیت در قبال مبادرت ایران به اقداماتی از این دست.

http://www.namir.info